Gan nằm ở ¼ bụng trên bên phải. Chức năng của gan gồm:
Khi bạn uống rượu, rượu sẽ được hấp thụ vào máu từ dạ dày và ruột. Tất cả máu từ dạ dày và ruột đều đi qua gan trước khi lưu thông vào hệ tuần hoàn chung của cơ thể. Vì vậy, nồng độ cao nhất của rượu khi máu chảy qua gan.
Tế bào gan có chứa men tham gia quá trình chuyển hóa rượu. Các men này bẻ gãy phân tử rượu thành nước và carbon dioxide. Sau đó được đào thải thông qua nước tiểu và hơi thở. Các tế bào gan chỉ có thể phân giải một số lượng rượu nhất định mỗi giờ. Vì vậy, nếu bạn uống rượu nhanh hơn so với tốc độ làm việc của gan thì nồng độ cồn trong máu tăng lên.
Gan và cơ thể có thể chuyển hóa được một lượng rượu nhỏ. Thật vậy, uống một lượng rượu nhỏ (1-2 đơn vị mỗi ngày) có thể giúp ngăn ngừa bệnh tim và đột quỵ.
Tuy nhiên, uống quá mức cho phép (chi tiết bên dưới) có thể có hại. Nếu bạn uống rượu nhiều có làm tăng nguy cơ mắc phải các vấn đề:
Tại Anh, tử vong do các bệnh liên quan đến rượu (đặc biệt là bệnh gan) đã tăng đáng kể trong vòng 20 năm qua.
Tiêu thụ một lượng lớn thực phẩm có cồn như rượu có thể dẫn đến ba loại bệnh lý của gan – gan nhiễm mỡ, viêm gan và xơ gan. Những bệnh lý này có thể xảy ra đồng thời ở cùng một người.
Ở hầu hết những người thường xuyên uống rượu nhiều, xảy ra hiện tượng tích tụ chất béo trong các tế bào gan. Gan nhiễm mỡ thường không nghiêm trọng và không gây ra triệu chứng. Gan nhiễm mỡ thường sẽ tự hồi phục nếu bạn ngừng uống rượu nhiều. Tuy nhiên, ở một số người, gan nhiễm mỡ tiến triển và gây viêm gan.
Viêm gan là tình trạng viêm của tế bào gan. Quá trình viêm này có thể từ nhẹ đến nặng.
Xơ gan là một bệnh lý mà mô gan bình thường được thay thế bằng mô xơ. Sự tạo thành các mô xơ là một quá trình tiến triển dần dần. Các mô xơ ảnh hưởng đến cấu trúc bình thường và phát triển của các tế bào gan. Khi các mô xơ dần dần phát triển tế bào gan bị hủy hoại và bị chết . Vì vậy, gan dần dần mất khả năng hoạt động tốt. Các mô xơ cũng ảnh hưởng đến lưu lượng máu qua gan làm tăng áp lực trong các mạch máu đến gan.
Khoảng 1 trong 10 người nghiện rượu nặng cuối cùng sẽ tiến triển xơ gan. Xảy ra sau hơn 10 năm uống rượu nhiều. Lưu ý: xơ gan có thể xảy ra ở những người chưa bao giờ bị viêm gan do rượu trước đó.
Xơ gan có thể xảy do nhiều nguyên nhân khác ngoài rượu – ví dụ, viêm gan siêu vi mạn và một số bệnh di truyền và chuyển hóa. Nếu bệnh gan mạn tính và uống rượu nhiều, làm tăng nguy cơ mắc phải xơ gan.
Xơ gan có thể dẫn đến bệnh gan giai đoạn cuối. Tuy nhiên, trong giai đoạn đầu của bệnh, thường không có triệu chứng. Chỉ có giảm số lượng của các tế bào gan hoạt động. Nhưng khi càng ngày càng nhiều các tế bào gan chết và bị thay thế bởi mô xơ tích tụ, các triệu chứng bắt đầu xuất hiện. Các triệu chứng và biến chứng tương tự như viêm gan thể tối cấp (được liệt kê ở trên). Tuy nhiên, không giống như viêm gan thể tối cấp, triệu chứng và biến chứng có xu hướng tiến triển chậm.
Hiện tại vẫn chưa giải thích vì sao có một số người tế bào gan lại dễ bị tổn thương do rượu và dễ tiến triển tới viêm gan hay xơ gan. Nhưng càng uống rượu nhiều và thường xuyên thì càng có nhiều nguy cơ dẫn tới viêm gan và/ hoặc xơ gan.
Các mô xơ và tổn thương do xơ gan thường là mạn tính và không thể hồi phục. Tuy nhiên, nghiên cứu gần đây đã dẫn đến một sự hiểu biết lớn hơn về xơ gan. Nghiên cứu cho thấy rằng trong tương lai có thể phát triển các loại thuốc điều trị mô xơ do xơ gan.
Bác sĩ có thể nghi ngờ rằng bạn có vấn đề về gan từ các biểu hiện triệu chứng lâm sàng (ví dụ gan to hoặc phù). Đặc biệt có tiền sử uống rượu nhiều. Một số xét nghiệm có thể được thực hiện:
Đối với tất cả các loại bệnh gan do rượu, bạn nên ngừng uống rượu hoàn toàn . Ngoài ra, bạn có thể tham khảo ý kiến của chuyên gia dinh dưỡng. Điều này là do những người uống rượu nhiều thường không ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng vì vậy, cần phải được tư vấn một chế độ ăn uống lành mạnh. Có thể bổ sung vitamin trong một khoảng thời gian.
Bạn rất ít có khả năng mắc phải các bệnh lý về gan do rượu nếu lượng rượu trong giới hạn an toàn được khuyến cáo. Đó là:
Trích dẫn nguồn khuyến cáo
Nói chung, càng uống trên mức giới hạn an toàn, càng có hại.
Và hãy nhớ, say rượu có thể gây hại mặc dù tổng lượng rượu tiêu thụ hàng tuần có vẻ không quá cao. Ví dụ, nếu chỉ uống rượu một lần hoặc hai lần một tuần nhưng 4-5 lít bia mỗi lần, hoặc một chai rượu vang mỗi lần, là một nguy cơ đối với sức khỏe.
Một đơn vị của rượu là 10 ml (1 cl) thể tích, hoặc 8 g theo trọng lượng của cồn nguyên chất. Ví dụ:
Nhưng hãy nhớ, nhiều loại rượu bia có nồng độ cồn cao hơn so với loại bình thường. Một cách chính xác hơn như sau. Các rượu tỷ lệ phần trăm cồn theo thể tích (% abv) của một thức uống tương đương với số lượng đơn vị trong một lít đồ uống đó. Ví dụ:
Ba lít bia, ba lần mỗi tuần, ít nhất là 18-20 đơn vị mỗi tuần. Đó gần như là giới hạn trên của mức an toàn hàng tuần trên cho một người đàn ông. Tuy nhiên, mỗi 1 lít là ít nhất sáu đơn vị, nhiều hơn so với giới hạn an toàn khuyến cáo cho một ngày. Một ví dụ khác: một chai 750 ml nồng độ cồn 12% chứa chín đơn vị. Trong 1 tuần, nếu uống hai chai rượu 12%, tức 18 đơn vị. Đây là giới hạn trên an toàn cho nữ giới.
Tuy nhiên, bạn không nên uống rượu nếu:
Một công thức tính tóan ( DT) chức năng của gan theo Maddrey và cộng sự dựa trên PT ( Prothrombin time) và nồng độ bilirubin
DF = (4.6 × PT kéo dài) + bilirubin tòan phần ( mg/dl).
Nếu giá trị này lớn hơn 32, là dấu chứng chỉ điểm cho bệnh gan mức độ nặng và tiên đáon tỷ lệ tử vong trong 30 ngày là khỏang 50%. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu sau đó đã chỉ ra rằng công thức DT không tiên đóan chính xác tỷ lệ tử vong, đặc biệt ở những bệnh nhân sử dụng glucocorticoids.
Thang điểm Glasgow cho viêm gan do rượu GAHS là một trong những yếu tố tiên đóan được mô tả gần đây nhất. Thang điểm này sử dụng 5 yếu tố: tuổi, nồng độ bilirubin, BUN, PT và số lượng bạch cầu.
Nếu bạn không thể ngừng uống rượu thì nên cần sự giúp đỡ và điều trị hỗ trợ từ bác sĩ, y tá, hoặc cố vấn. Điều trị giải độc có thể được khuyến cáo nếu bạn là phụ thuộc rượu.
Nguồn tin: ThS. BS. Nguyễn Hải Nam (Y học cộng đồng)
Ý kiến bạn đọc
Quỳnh Anh
Cho phép tôi được thay mặt gia đình xin gửi lời cảm ơn chân thành, sâu sắc nhất đến TS. Võ Duy Thông đã chăm sóc và điều trị cho mẹ tôi. Bác Thông đã động viên và điều trị cho mẹ tôi qua cơn hiểm nghèo, giờ bà đã khỏe mạnh, ăn uống nhiều hơn. Chúng tôi biết ơn Bác nhiều...